Schemerstad

Budapest is een schemerstad. De belangrijkste zaken in het leven spelen zich hier in het diepste geheim af. Het is een stad van zachte fluisterstemmen en steelse blikken. Jonge stelletjes die in half donkere portieken veelbetekenende gebaren uitwisselen. De schaduw die over hun gezichten valt, als een scène uit een film noir.

Zou dat de reden kunnen zijn dat er zoveel belangrijke en invloedrijke fotografen als Kertész, Brassaï, Moholy-Nagy en Capa vandaan komen?

In de stad zijn eigenlijk opmerkelijk weinig sporen van de belangrijke, later zo beroemd geworden fotografen te vinden. Misschien omdat de meeste van hen al voor de oorlog uit Budapest weg zijn gevlucht om furore te maken in Parijs en later New York. En is de herinnering in eigen land een beetje verdampt, nadat ze 'buitenlander' zijn geworden, vaak zelfs onder een nieuwe naam.

In het Mai Manó House, het grootste fotomuseum van Budapest hangen vooral 'historisch' interessante kiekjes. De eerste stoomboot in de Donau, dat soort werk. Niks surrealisme, avant-garde of sociale fotografie. Van de echt beroemde fotografen zijn alleen enkele obscure 'travel' foto's te bewonderen.

Mijn nieuwsgierigheid gaat vooral uit naar de jeugd en jonge jaren van Robert Capa, en de fotografen waar hij toen door is beïnvloed. Of waar hij in ieder geval leerde dromen van het vak. Met name de grondlegger van de 'szocio' fotografie Kayos Lassák met zijn magazine 'Munka', en de avant-gardist en bohémien József Pécsi.

Er is een klein Lassák museum in Óbuda, dat helaas gesloten is op de dag dat ik er ga kijken, maar volgens mij wel de moeite waard is. Meer geluk heb ik met Pécsi, als ik zijn oude studio in kan omdat de deur toevallig open staat - het is nu de opslagruimte van een restaurant.

De studio is op loopafstand van het ouderlijk huis van Capa in de Városház straat in Pest, hij kwam er bijna elke dag. Niet alleen om dicht bij het vuur te zijn maar ook omdat hier de mooiste jonge meisjes fotografie studeerden, zoals Kati Deutsch en zijn buurmeisje Eva Besnyö waar hij stiekem verliefd op was. Pécsi heeft hier nog een prachtig portret van Capa gemaakt, blakend van zelfvertrouwen.

De meeste fotografen uit Hongarije veranderden eenmaal in het buitenland direct hun naam. Andor Kertész werd Andre, Gyula Halász werd Brassaï en Endre Friedmann werd Robert Capa. Hongarije werd in de fotografie een soort keurmerk van kwaliteit. Van Capa is de beroemde uitspraak: "it is not enough to have talent, you also have to be Hungarian".